ဦးကိုနီ လုပ္ၾကံခံလိုက္ရျခင္းနွင့္ စပ္လွ်ဥ္း၍ ဒုတိယ တာ၀န္ရွိသူမွာ
ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ျဖစ္သည္ဟု Legal Aid Network (LAN)ထုတ္ျပန္
ဦးကိုနီ အား လုပ္ၾကံမႈၾကီး အေပၚ ျပင္းထန္စြာ ကန္ ့ကြက္ေၾကာင္း ထုတ္ျပန္ခ်က္
တရားလႊတ္ေတာ္ ေရွ ့ေနၾကီး ဦးကိုနီ သည္ ယေန ့ ရန္ကုန္ေလဆိပ္တြင္ လုပ္ၾကံခံလိုက္ရေၾကာင္း သတင္းရရွိသည္။ စစ္အာဏာရွင္စနစ္ ဆက္လက္ၾကီးစိုးေနသည့္ အခ်ိန္တြင္ "လူကို ေခြးသတ္သည့္ ဇာတ္လမ္း" ျပန္စလာျပီ ျဖစ္ေၾကာင္း ထင္ထင္ရွားရွားျမင္နိုင္သည္။
တိုင္းျပည္အတြက္ ဥပေဒရႈေဒါင့္မွ ေန၍ သူတတ္နိုင္သမွ်ၾကိဳးပမ္းစြမ္းေဆာင္သြားခဲ့သည့္ အဖိုးတန္လူေတာ္တဦးျဖစ္သူ ဦးကိုနီ ဆံုးရံႈးသြားရျခင္းအတြက္ ဥပေဒအေထာက္အကူျပဳကြန္ရက္အေနျဖင့္ မ်ားစြာ ၀မ္းနည္းေၾကာင္း ထုတ္ျပန္အပ္ပါသည္။ ဦးကိုနီ လုပ္ၾကံခံရမႈ နွင့္ စပ္လွ်ဥ္း၍ေအာက္ပါအတိုင္း သံုးသပ္တင္ျပလိုက္ပါသည္။
၁။ ဦးကိုနီ သည္ အမ်ိဳးသားဒီမိုကေရစီ အဖြဲ႔ခ်ဳပ္၏ ဥပေဒ ဦးေနွာက္ျဖစ္သည္။ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ေခါင္းေဆာင္လွ်က္ အမ်ိဳးသားဒီမိုကေရစီ အဖြဲ႔ခ်ဳပ္သည္ ၂၀၀၈ ဖြဲ႔စည္းပံုေအာက္သို႔ေခါင္းလွ်ိဳး ၀င္ေရာက္သြားခဲ့ေသာ္လည္း ဦးကိုနီသည္ ၂၀၀၈ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ၏ စစ္အာဏာရွင္စနစ္ သံေလွာင္အိမ္ကို ေကာင္းစြာ သေဘာေပါက္သူျဖစ္သည္။ ၂၀၀၈ ဖြဲ႔စည္းပံုကို ျပင္၍ မရနိုင္၊ အသစ္ဆြဲသင့္ေၾကာင္း အတိအလင္းေထာက္ျပခဲ့ သူျဖစ္သည္။ ဖက္ဒရယ္ဟူေသာ ေ၀ါဟာရ တေက်ာ့ျပန္ ေခတ္စားလာသည့္ အခ်ိန္တြင္ ၂၀၀၈ ဖြဲ ့စည္းပံုသည္ (စစ္မွန္သည့္ ဖက္ဒရယ္စနစ္ကို မတည္ေဆာက္နုိင္ေသာ) သ႑န္ေဆာင္ဖက္ဒရယ္ (Quasi Federal) သာ ျဖစ္သည္ဟူ၍လည္း ဒီမိုကရက္တစ္ျမန္မာ့အသံ၏ ေဆြးေႏြးခန္းတခုတြင္ ျပတ္သားစြာ ေျပာၾကားသြားခဲ့သူျဖစ္သည္။
၂။ ဦးကိုနီ လုပ္ၾကံခံလိုက္ရျခင္းနွင့္ စပ္လွ်ဥ္း၍ ပထမဆံုးတာ၀န္ရွိသည္မွာ စစ္အာဏာရွင္စနစ္နွင့္ ယင္းကို ဆက္လက္ေဖာ္ေဆာင္လွ်က္ရွိေသာ ျမန္မာ စစ္ေခါင္းေဆာင္ေဟာင္းသစ္မ်ား ျဖစ္သည္။ စစ္တပ္၊ ရဲ၊ အမ်ိဳးသား လံုျခံဳေရး၊ ေထာက္လွမ္းေရးအဖြဲ႔မ်ားအားလံုးအပါအ၀င္ တိုင္းျပည္ လံုျခံဳေရးနွင့္ ဆိုင္ေသာ အေဆာက္ အအံုမ်ား ( State Security Institutions ) မ်ား၊ အာဏာယႏၱရားမ်ားအား၄င္းတို႔ကပင္ တင္းၾကပ္စြာ ဆက္လက္ထိန္းခ်ဳပ္ ထားဆဲ ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ပင္။ တိုင္းရင္းသားျပည္နယ္မ်ားတြင္သာမက ရန္ကုန္ျမိဳ ့ၾကီးတြင္ပါ ဥပေဒစိုးမိုးေရးပ်က္ေနသည္မွာ မျဖစ္သင့္ေတာ့ပါ။
ျမန္မာစစ္ေခါင္းေဆာင္ေဟာင္းသစ္ မွန္သမွ်သည္ နိုင္ငံေရးနယ္ပယ္မွ အၿပီးတိုင္ ဆုတ္ခြါကာ တိုင္းျပည္လံုျခံဳေရးနွင့္ဆိုင္ေသာ အေဆာက္ အအံုမ်ားအား လူထုလက္၀ယ္သို ႔အျမန္ဆံုး ျပန္လည္ လႊဲအပ္ေပး ရန္ ေတာင္းဆိုသည္။
၃။ ဦးကိုနီ လုပ္ၾကံခံလိုက္ရျခင္းနွင့္ စပ္လွ်ဥ္း၍ ဒုတိယ တာ၀န္ရွိသူမွာ
ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ျဖစ္သည္။ တိုင္းျပည္ လံုျခံဳေရးနွင့္ ဆိုင္ေသာ အေဆာက္အအံုမ်ားအား တကယ္တန္းထိမ္းခ်ဳပ္ခြင့္ မရပါဘဲလွ်က္ အစိုးရဟူေသာ အမည္ကို ခံယူ၊ (စစ္အာဏာရွင္စနစ္ကို ေပၚေပၚထင္ထင္
ဆက္လက္က်င့္သံုးလွ်က္ရွိေသာ) ျမန္မာစစ္ေခါင္းေဆာင္ေဟာင္းသစ္မ်ားနွင့္ ပုလင္းတူဗူးဆို ့လိုက္ပါ လုပ္ေဆာင္ေနေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ လူ ့သမိုုင္းအဆက္ဆက္မွ ေန၍ ယေန ့အခ်ိန္အထိ အစိုးရ၏ အဓိက အက်ဆံုးတာ၀န္မွာ ျပည္သူလူထု၏ လံုျခံဳေရးကို ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ ရန္ ျဖစ္သည္။ သူမ၏ အစိုးရသည္ ယင္းတာ၀န္ကို အခ်ိဳးေဖာက္ဆံုးေသာအစိုးရျဖစ္လွ်က္ရွိသည္။
၄။ သူမသည္ ဥပေဒစိုးမိုးေရးကို တစာစာေျပာဆိုေနေသာ္လည္း အစိုးရျဖစ္ၿပီးေနာက္ပိုင္း (ေကာင္းခါးစစ္ရာဇ၀တ္မႈၾကီးအပါအ၀င္)
ျမန္မာစစ္တပ္က တိုင္းရင္းသားျပည္နယ္မ်ားတြင္ ဆက္တိုက္က်ဴးလြန္ လွ်က္ရွိေသာ ျပစ္မႈၾကီးမ်ားအား မသိျခင္ေယာင္ျပဳလွ်က္ ရွိသည္။
သူမ တခ်ိန္တံုးက ေၾကြးေၾကာ္ခဲ့သည့္ ေၾကာက္ရြံ ့ျခင္းမွ လြတ္ကင္းေရး
(Freedom from Fear) ဟူသည္မွာ ယေန ့အခ်ိန္တြင္ သူမအတြက္ မွန္ေကာင္းမွန္မည္ ျဖစ္ေသာ္လည္း အေျခခံတိုင္းရင္းသားလူထုမ်ား၊
ေနရင္းရပ္ရြာစြန္႔ခြာေရႊ႕ေျပာင္းေနၾကရသည့္ IDP မ်ား၊ ဒုကၡသည္မ်ား၊ ရွမ္းျပည္ေျမာက္ပိုင္း၊ ကခ်င္ျပည္နယ္နွင့္ ကရင္ျပည္နယ္မ်ားရွိ စစ္ေဘးေရွာင္ေနၾကရသူမ်ား အတြက္ မမွန္ပါ။ ပို၍ ပို၍သာ ဆိုး၀ါးလာလွ်က္ရွိသည္။ သို႔ပါလွ်က္ တိုင္းျပည္ လံုျခံဳေရး နွင့္ ဆိုင္ေသာ အေဆာက္အအံုမ်ား အားလံုးကို ထိမ္းခ်ဳပ္ထားသည့္ ကာခ်ဳပ္မင္းေအာင္လိႈင္ အၾကိဳက္ကိုသာ လိုက္ပါလုပ္ေဆာင္၊ နိုင္ငံတကာအဆင့္ရွိ ျပစ္မႈက်ဴး လြန္ေနမႈၾကီးမ်ားကိုပင္ မသိျခင္ေယာင္ေဆာင္ ဖံုးကြယ္ထားျခင္းေၾကာင့္ ဥပေဒစိုးမိုးေရးပ်က္ျပားသည္ထက္ ပ်က္ျပားလာလွ်က္ ရွိသည္။
၅။ တန္ဘိုးရွိေသာ ေရွ ့ေနၾကီးတဦးျဖစ္သည့္ ဦးကိုနီ လုပ္ၾကံခံလိုက္ရျခင္း အေပၚသခၤန္းစာ ယူကာ ျမန္မာနိုင္ငံအတြင္းရွိ ေရွ႕ေနထုၾကီးသည္ နိုးထသင့္ပါျပီ။ ေရွ႕ေနအသင္းအစည္းအေ၀းမ်ားအတြင္းမွာပင္ ၂၀၀၈ ဖြဲ႕စည္းပံုအေပၚ ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း သံုးသပ္ေဆြးေႏြးရဲျခင္း မရွိမႈမ်ား၊
ျပစ္မႈက်ဴးလြန္သူမ်ားအား ေဖာ္ထုတ္အျပစ္ေပးျခင္းမရွိပါက မည္သည့္အခါ တြင္မွ် ဥပေဒစိုးမိုးေရးမရနိုင္ဟူသည့္ အသံကိုပင္ ေရွ႕ေနထုၾကီးအတြင္းမွ
အားေကာင္းစြာထြက္ေပၚမလာမႈမ်ား၊ တိုင္းရင္းသားျပည္နယ္မ်ားတြင္ လူထုအေျမာက္အမ်ားဘ၀ပ်က္ေနၾကရ၊ ဥပေဒစိုးမိုးေရးသိသာထင္ရွားစြာ ဆံုးရံႈးေနမႈမ်ားကို နုတ္ပိတ္ေရငံုေနမႈမ်ားအား ေရွ႕ေနေလာကသမိုင္းတြင္ ထားခဲ့သင့္ပါျပီ။ ၁၉၈၈ ခုနွစ္ ရွစ္ေလးလံုးအေရးေတာ္ပံုၾကီး မတိုင္ခင္
ျမန္မာနိုင္ငံ တရားရံုးခ်ဳပ္ေရွ ့ေနမ်ားေကာင္စီ (Bar Council) ၏ ရဲ၀ံ့ျပတ္သားစြာ ရပ္တည္ခဲ့မႈမ်ိဳးကို ေရွ ့ေနၾကီးမ်ားအားလံုး ျပန္လည္
စဥ္းစား ရန္ေမတၱာရပ္ခံအပ္ပါသည္။
၆။ ဦးကိုနီ သတ္ျဖတ္ခံရျခင္းမွာ သာမန္ရာဇ၀တ္မႈ မျဖစ္နိုင္။ နိုင္ငံေရးုလုပ္ၾကံမႈဟု၏ ေကာက္ယူနိုင္သည္။ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ေခါင္းေဆာင္သည့္ NLD အစိုးရသည္ တိုင္းျပည္ လံုျခံဳေရးနွင့္ ဆိုင္ေသာ အေဆာက္အအံုမ်ားကို မိမိတို႔လက္၀ယ္တြင္ထားရွိ ထိမ္းခ်ဳပ္ခြင့္မရေစဦးေတာ့၊ ဤအမႈၾကီးနွင့္ စပ္လွ်ဥ္း၍ အမႈမွန္ေပၚေပါက္ရန္၊ လူသတ္သမား၏
ေနာက္ကြယ္တြင္ ၾကိဳးကိုင္လႈပ္ရွားေနသူ အစစ္အမွန္ကို ေဖာ္ထုတ္နုိင္ရန္ နိုင္ငံတကာ၏ အကူအညီကို တရား၀င္ေတာင္းဆိုသင့္သည္။ မည္သို႔မွ် အရာေရာက္မႈမရွိေသာ အမ်ိဳးသားျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရး ဟူေသာေၾကြးေၾကာ္သံေအာက္တြင္ ျပစ္မႈၾကီးမ်ား မွန္သမွ်အား ဥပကၡာျပဳထားမႈမ်ားကိုအဆံုးသတ္ရန္လိုအပ္ေနၿပီ ျဖစ္ေၾကာင္းေတာင္းဆိုသည္။
၇။ ဦးကိုနီ လုပ္ၾကံခံရမႈၾကီးနွင့္ စပ္လွ်ဥ္း၍ မည္သူ႔ကိုပင္ဖမ္းဆီးစစ္ေဆး သည္ျဖစ္ေစ၊ ဥပေဒစိုးမိုးေရး အေျခခံတြင္ နိုင္ငံတကာ လူ႔အခြင့္အေရး ဥပေဒအရ တရားမွ်တစြာစစ္ေဆးစီရင္မႈ (Fair Trial) အေျခခံမူမ်ားအား
ေအာက္ပါအတိုင္းက်င့္သံုးရန္ အာဏာပိုင္မ်ားအားေတာင္းဆိုသည္။
ဖမ္းဆီးခံရသူ၏ အခြင့္အေရး
၁။ ဖမ္းဆီးေၾကာင္း လွ်င္ျမန္စြာ အေၾကာင္းၾကားမႈ ရယူခြင့္။
၂။ ဖမ္းဆီးခံရသူနားလည္တဲ့ ဘာသာစကားနဲ ့ရိုးရိုး ရွင္းလင္းေျပာၾကားမႈ
ကို ခံယူခြင့္။
၃။(ျမန္မာစကားကိုေကာင္းမြန္စြာ နားမလည္လွ်င္) စကားျပန္ရယူခြင့္။
၄။ ဖမ္းဆီးသည့္ အေၾကာင္းရင္းကို သိရွိခြင့္။ (အခ်က္အလက္နဲ႔
ဥပေဒေၾကာင္းရွိရမည္။)
၅။ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းနွင့္ အညီမဟုတ္ဘဲ ဖမ္းဆီးျခင္းမွ ကင္းလြတ္ခြင့္။
၆။ ဖမ္းဆီးျခင္း၏ တရား၀င္မႈကို သိရွိခြင့္။
(၁) မည္သည့္ဥပေဒ၊ ပုဒ္မ နွင့္ ဖမ္းဆီးေၾကာင္း (Lawful)
(၂) က်ိဳးေၾကာင္းခိုင္လံုမႈ ရွိေၾကာင္း (Reasonable)
(၃) လိုအပ္ေၾကာင္း (Necessary)
၇။ သံသယနွင့္ ဖမ္းဆီးခံရျခင္းမွ ကင္းလြတ္ခြင့္။
(၁) သင့္ျမတ္ေလ်ာ္ကန္မႈ မရွိျခင္း (Inappropriateness)
(၂) မတရားျခင္း (Injustice)
(၃) ခန္ ့မွန္းနိုင္ေျခကင္းမဲ့ျခင္း (Lack of Predictability)
(၄) ဥပေဒလုပ္ထံုးလုပ္နည္း အဆင့္ဆင့္ နွင့္ အညီ မဟုတ္ျခင္း
(Due process of law)
(သံသယ ရွိရံုနဲ ့မရ၊ အဘယ္ေၾကာင့္ သံသယရွိေၾကာင္း သိရွိခြင့္။)
၈။ ဖမ္းဆီးတဲ့ အရာရွိမည္သူ ျဖစ္ေၾကာင္း၊
တရား၀င္ဖမ္းဆိီးပိုင္ခြင့္ရွိသူျဖစ္ေၾကာင္း သိရွိခြင့္။
၉။ ဖမ္းခ်ဳပ္ထားတဲ့ ေနရာကို သိရွိခြင့္။
၁၀။ ဖမ္းဆီးခံရျပီးေနာက္မိသားစုနွင့္ ဆက္သြယ္ခြင့္၊ ျပင္ပကမာၻနွင့္
ဆက္သြယ္ခြင့္၊ လူမႈေရး ကူညီ ေထာက္ပံ့မႈမ်ား ရယူခြင့္၊
ဖမ္းဆီးခ်ဳပ္ေနွာင္ထားခံရစဥ္အတြင္း သင့္တင့္ေလ်ာက္ပတ္ေသာ
စားေရး၊ ေနေရး စီစဥ္မႈ ရယူခြင့္။
၁၁။ ေရွ ့ေန နွင့္ တိုင္ပင္ခြင့္၊ ေရွ ့ေန၏ အကူအညီ ရယူခြင့္။
၁၂။ ညွင္းပမ္းနွိပ္စက္ စစ္ေဆးေမးျမန္းခံရျခင္းမွ ကင္းလြတ္ခြင့္။
၁၃။ ဆက္လက္ဖမ္းဆီးခ်ဳပ္ေနွာင္ထားစရာ အေၾကာင္းရွိေနေသးလွ်င္လည္း
သိရွိခြင့္။
၁၄။ အခ်ဳပ္လြတ္ထုေျခခြင့္ (အာမခံ) ရရွိေစရန္ စီစဥ္ေဆာင္ရြက္နုိင္ခြင့္။
၁၅။ ျပစ္မႈက်ဴးလြန္ေၾကာင္းတရားရံုးမွ မဆံုးျဖတ္မျခင္း အျပစ္ကင္းမဲ့သူအေနျဖင့္မွတ္ယူ ဆက္ဆံခံပိုင္ခြင့္။
၁၆။ ဥပေဒနွင့္ အညီ အျမန္ဆံုး တရားရံုးတင္ စစ္ေဆးမႈ ရယူခြင့္။
၁၇။ လြတ္လပ္၊ ဘက္မလိုက္၊ ထက္ျမက္ေသာ အရပ္ဘက္ဆိုင္ရာ
တရားစီရင္ေရး နွင့္ တရားရံုး၏ စစ္ေဆး စီရင္မႈကိုရယူခြင့္။
၁၈။ လြတ္လပ္ေသာ ဥပေဒေရးရာအဖြဲ႔အစည္းမ်ားထံမွ ဥပေဒေရးရာ
အကူအညီ ရယူခြင္။့
Legal Aid Network (LAN)
ဥပေဒအေထာက္အကူျပဳကြန္ရက္
ေန ့စြဲ၊ ၂၀၁၇ ခုနွစ္ ဇန္န၀ါရီလ (၂၉) ရက္
အေသးစိပ္သိလိုလွ်င္ ဆက္သြယ္ရန္
ဦးေအာင္ထူး (လူ ့အခြင့္အေရးေရွ ့ေန)
ဥပေဒအေထာက္အကူျပဳကြန္ရက္တည္ေထာင္သူ
E.mail: legalaidnetwork@gmail.com
ဦးကိုနီ လုပ်ကြံခံလိုက်ရခြင်းနှင့် စပ်လျှဉ်း၍ ဒုတိယ တာဝန်ရှိသူမှာ
ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ဖြစ်သည်ဟု Legal Aid Network (LAN)ထုတ်ပြန်
ဦးကိုနီ အား လုပ်ကြံမှုကြီး အပေါ် ပြင်းထန်စွာ ကန် ့ကွက်ကြောင်း ထုတ်ပြန်ချက်
တရားလွှတ်တော် ရှေ ့နေကြီး ဦးကိုနီ သည် ယနေ ့ ရန်ကုန်လေဆိပ်တွင် လုပ်ကြံခံလိုက်ရကြောင်း သတင်းရရှိသည်။ စစ်အာဏာရှင်စနစ် ဆက်လက်ကြီးစိုးနေသည့် အချိန်တွင် "လူကို ခွေးသတ်သည့် ဇာတ်လမ်း" ပြန်စလာပြီ ဖြစ်ကြောင်း ထင်ထင်ရှားရှားမြင်နိုင်သည်။
တိုင်းပြည်အတွက် ဥပဒေရှုဒေါင့်မှ နေ၍ သူတတ်နိုင်သမျှကြိုးပမ်းစွမ်းဆောင်သွားခဲ့သည့် အဖိုးတန်လူတော်တဦးဖြစ်သူ ဦးကိုနီ ဆုံးရှုံးသွားရခြင်းအတွက် ဥပဒေအထောက်အကူပြုကွန်ရက်အနေဖြင့် များစွာ ဝမ်းနည်းကြောင်း ထုတ်ပြန်အပ်ပါသည်။ ဦးကိုနီ လုပ်ကြံခံရမှု နှင့် စပ်လျှဉ်း၍အောက်ပါအတိုင်း သုံးသပ်တင်ပြလိုက်ပါသည်။
၁။ ဦးကိုနီ သည် အမျိုးသားဒီမိုကရေစီ အဖွဲ့ချုပ်၏ ဥပဒေ ဦးနှောက်ဖြစ်သည်။ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ခေါင်းဆောင်လျှက် အမျိုးသားဒီမိုကရေစီ အဖွဲ့ချုပ်သည် ၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံအောက်သို့ခေါင်းလျှိုး ဝင်ရောက်သွားခဲ့သော်လည်း ဦးကိုနီသည် ၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ၏ စစ်အာဏာရှင်စနစ် သံလှောင်အိမ်ကို ကောင်းစွာ သဘောပေါက်သူဖြစ်သည်။ ၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံကို ပြင်၍ မရနိုင်၊ အသစ်ဆွဲသင့်ကြောင်း အတိအလင်းထောက်ပြခဲ့ သူဖြစ်သည်။ ဖက်ဒရယ်ဟူသော ဝေါဟာရ တကျော့ပြန် ခေတ်စားလာသည့် အချိန်တွင် ၂၀၀၈ ဖွဲ ့စည်းပုံသည် (စစ်မှန်သည့် ဖက်ဒရယ်စနစ်ကို မတည်ဆောက်နိုင်သော) သဏ္ဍန်ဆောင်ဖက်ဒရယ် (Quasi Federal) သာ ဖြစ်သည်ဟူ၍လည်း ဒီမိုကရက်တစ်မြန်မာ့အသံ၏ ဆွေးနွေးခန်းတခုတွင် ပြတ်သားစွာ ပြောကြားသွားခဲ့သူဖြစ်သည်။
၂။ ဦးကိုနီ လုပ်ကြံခံလိုက်ရခြင်းနှင့် စပ်လျှဉ်း၍ ပထမဆုံးတာဝန်ရှိသည်မှာ စစ်အာဏာရှင်စနစ်နှင့် ယင်းကို ဆက်လက်ဖော်ဆောင်လျှက်ရှိသော မြန်မာ စစ်ခေါင်းဆောင်ဟောင်းသစ်များ ဖြစ်သည်။ စစ်တပ်၊ ရဲ၊ အမျိုးသား လုံခြုံရေး၊ ထောက်လှမ်းရေးအဖွဲ့များအားလုံးအပါအဝင် တိုင်းပြည် လုံခြုံရေးနှင့် ဆိုင်သော အဆောက် အအုံများ ( State Security Institutions ) များ၊ အာဏာယန္တရားများအား၄င်းတို့ကပင် တင်းကြပ်စွာ ဆက်လက်ထိန်းချုပ် ထားဆဲ ဖြစ်သောကြောင့်ပင်။ တိုင်းရင်းသားပြည်နယ်များတွင်သာမက ရန်ကုန်မြို ့ကြီးတွင်ပါ ဥပဒေစိုးမိုးရေးပျက်နေသည်မှာ မဖြစ်သင့်တော့ပါ။
မြန်မာစစ်ခေါင်းဆောင်ဟောင်းသစ် မှန်သမျှသည် နိုင်ငံရေးနယ်ပယ်မှ အပြီးတိုင် ဆုတ်ခွါကာ တိုင်းပြည်လုံခြုံရေးနှင့်ဆိုင်သော အဆောက် အအုံများအား လူထုလက်ဝယ်သို ့အမြန်ဆုံး ပြန်လည် လွှဲအပ်ပေး ရန် တောင်းဆိုသည်။
၃။ ဦးကိုနီ လုပ်ကြံခံလိုက်ရခြင်းနှင့် စပ်လျှဉ်း၍ ဒုတိယ တာဝန်ရှိသူမှာ
ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ဖြစ်သည်။ တိုင်းပြည် လုံခြုံရေးနှင့် ဆိုင်သော အဆောက်အအုံများအား တကယ်တန်းထိမ်းချုပ်ခွင့် မရပါဘဲလျှက် အစိုးရဟူသော အမည်ကို ခံယူ၊ (စစ်အာဏာရှင်စနစ်ကို ပေါ်ပေါ်ထင်ထင်
ဆက်လက်ကျင့်သုံးလျှက်ရှိသော) မြန်မာစစ်ခေါင်းဆောင်ဟောင်းသစ်များနှင့် ပုလင်းတူဗူးဆို ့လိုက်ပါ လုပ်ဆောင်နေသောကြောင့် ဖြစ်သည်။ လူ ့သမိုုင်းအဆက်ဆက်မှ နေ၍ ယနေ ့အချိန်အထိ အစိုးရ၏ အဓိက အကျဆုံးတာဝန်မှာ ပြည်သူလူထု၏ လုံခြုံရေးကို ကာကွယ်စောင့်ရှောက် ရန် ဖြစ်သည်။ သူမ၏ အစိုးရသည် ယင်းတာဝန်ကို အချိုးဖောက်ဆုံးသောအစိုးရဖြစ်လျှက်ရှိသည်။
၄။ သူမသည် ဥပဒေစိုးမိုးရေးကို တစာစာပြောဆိုနေသော်လည်း အစိုးရဖြစ်ပြီးနောက်ပိုင်း (ကောင်းခါးစစ်ရာဇဝတ်မှုကြီးအပါအဝင်)
မြန်မာစစ်တပ်က တိုင်းရင်းသားပြည်နယ်များတွင် ဆက်တိုက်ကျူးလွန် လျှက်ရှိသော ပြစ်မှုကြီးများအား မသိခြင်ယောင်ပြုလျှက် ရှိသည်။
သူမ တချိန်တုံးက ကြွေးကြော်ခဲ့သည့် ကြောက်ရွံ ့ခြင်းမှ လွတ်ကင်းရေး
(Freedom from Fear) ဟူသည်မှာ ယနေ ့အချိန်တွင် သူမအတွက် မှန်ကောင်းမှန်မည် ဖြစ်သော်လည်း အခြေခံတိုင်းရင်းသားလူထုများ၊
နေရင်းရပ်ရွာစွန့်ခွာရွှေ့ပြောင်းနေကြရသည့် IDP များ၊ ဒုက္ခသည်များ၊ ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်း၊ ကချင်ပြည်နယ်နှင့် ကရင်ပြည်နယ်များရှိ စစ်ဘေးရှောင်နေကြရသူများ အတွက် မမှန်ပါ။ ပို၍ ပို၍သာ ဆိုးဝါးလာလျှက်ရှိသည်။ သို့ပါလျှက် တိုင်းပြည် လုံခြုံရေး နှင့် ဆိုင်သော အဆောက်အအုံများ အားလုံးကို ထိမ်းချုပ်ထားသည့် ကာချုပ်မင်းအောင်လှိုင် အကြိုက်ကိုသာ လိုက်ပါလုပ်ဆောင်၊ နိုင်ငံတကာအဆင့်ရှိ ပြစ်မှုကျူး လွန်နေမှုကြီးများကိုပင် မသိခြင်ယောင်ဆောင် ဖုံးကွယ်ထားခြင်းကြောင့် ဥပဒေစိုးမိုးရေးပျက်ပြားသည်ထက် ပျက်ပြားလာလျှက် ရှိသည်။
၅။ တန်ဘိုးရှိသော ရှေ ့နေကြီးတဦးဖြစ်သည့် ဦးကိုနီ လုပ်ကြံခံလိုက်ရခြင်း အပေါ်သင်္ခန်းစာ ယူကာ မြန်မာနိုင်ငံအတွင်းရှိ ရှေ့နေထုကြီးသည် နိုးထသင့်ပါပြီ။ ရှေ့နေအသင်းအစည်းအဝေးများအတွင်းမှာပင် ၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံအပေါ် ပွင့်ပွင့်လင်းလင်း သုံးသပ်ဆွေးနွေးရဲခြင်း မရှိမှုများ၊
ပြစ်မှုကျူးလွန်သူများအား ဖော်ထုတ်အပြစ်ပေးခြင်းမရှိပါက မည်သည့်အခါ တွင်မျှ ဥပဒေစိုးမိုးရေးမရနိုင်ဟူသည့် အသံကိုပင် ရှေ့နေထုကြီးအတွင်းမှ
အားကောင်းစွာထွက်ပေါ်မလာမှုများ၊ တိုင်းရင်းသားပြည်နယ်များတွင် လူထုအမြောက်အများဘဝပျက်နေကြရ၊ ဥပဒေစိုးမိုးရေးသိသာထင်ရှားစွာ ဆုံးရှုံးနေမှုများကို နုတ်ပိတ်ရေငုံနေမှုများအား ရှေ့နေလောကသမိုင်းတွင် ထားခဲ့သင့်ပါပြီ။ ၁၉၈၈ ခုနှစ် ရှစ်လေးလုံးအရေးတော်ပုံကြီး မတိုင်ခင်
မြန်မာနိုင်ငံ တရားရုံးချုပ်ရှေ ့နေများကောင်စီ (Bar Council) ၏ ရဲဝံ့ပြတ်သားစွာ ရပ်တည်ခဲ့မှုမျိုးကို ရှေ ့နေကြီးများအားလုံး ပြန်လည်
စဉ်းစား ရန်မေတ္တာရပ်ခံအပ်ပါသည်။
၆။ ဦးကိုနီ သတ်ဖြတ်ခံရခြင်းမှာ သာမန်ရာဇဝတ်မှု မဖြစ်နိုင်။ နိုင်ငံရေုးလုပ်ကြံမှုဟု၏ ကောက်ယူနိုင်သည်။ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ခေါင်းဆောင်သည့် NLD အစိုးရသည် တိုင်းပြည် လုံခြုံရေးနှင့် ဆိုင်သော အဆောက်အအုံများကို မိမိတို့လက်ဝယ်တွင်ထားရှိ ထိမ်းချုပ်ခွင့်မရစေဦးတော့၊ ဤအမှုကြီးနှင့် စပ်လျှဉ်း၍ အမှုမှန်ပေါ်ပေါက်ရန်၊ လူသတ်သမား၏
နောက်ကွယ်တွင် ကြိုးကိုင်လှုပ်ရှားနေသူ အစစ်အမှန်ကို ဖော်ထုတ်နိုင်ရန် နိုင်ငံတကာ၏ အကူအညီကို တရားဝင်တောင်းဆိုသင့်သည်။ မည်သို့မျှ အရာရောက်မှုမရှိသော အမျိုးသားပြန်လည်သင့်မြတ်ရေး ဟူသောကြွေးကြော်သံအောက်တွင် ပြစ်မှုကြီးများ မှန်သမျှအား ဥပက္ခာပြုထားမှုများကိုအဆုံးသတ်ရန်လိုအပ်နေပြီ ဖြစ်ကြောင်းတောင်းဆိုသည်။
၇။ ဦးကိုနီ လုပ်ကြံခံရမှုကြီးနှင့် စပ်လျှဉ်း၍ မည်သူ့ကိုပင်ဖမ်းဆီးစစ်ဆေး သည်ဖြစ်စေ၊ ဥပဒေစိုးမိုးရေး အခြေခံတွင် နိုင်ငံတကာ လူ့အခွင့်အရေး ဥပဒေအရ တရားမျှတစွာစစ်ဆေးစီရင်မှု (Fair Trial) အခြေခံမူများအား
အောက်ပါအတိုင်းကျင့်သုံးရန် အာဏာပိုင်များအားတောင်းဆိုသည်။
ဖမ်းဆီးခံရသူ၏ အခွင့်အရေး
၁။ ဖမ်းဆီးကြောင်း လျှင်မြန်စွာ အကြောင်းကြားမှု ရယူခွင့်။
၂။ ဖမ်းဆီးခံရသူနားလည်တဲ့ ဘာသာစကားနဲ ့ရိုးရိုး ရှင်းလင်းပြောကြားမှု
ကို ခံယူခွင့်။
၃။(မြန်မာစကားကိုကောင်းမွန်စွာ နားမလည်လျှင်) စကားပြန်ရယူခွင့်။
၄။ ဖမ်းဆီးသည့် အကြောင်းရင်းကို သိရှိခွင့်။ (အချက်အလက်နဲ့
ဥပဒေကြောင်းရှိရမည်။)
၅။ လုပ်ထုံးလုပ်နည်းနှင့် အညီမဟုတ်ဘဲ ဖမ်းဆီးခြင်းမှ ကင်းလွတ်ခွင့်။
၆။ ဖမ်းဆီးခြင်း၏ တရားဝင်မှုကို သိရှိခွင့်။
(၁) မည်သည့်ဥပဒေ၊ ပုဒ်မ နှင့် ဖမ်းဆီးကြောင်း (Lawful)
(၂) ကျိုးကြောင်းခိုင်လုံမှု ရှိကြောင်း (Reasonable)
(၃) လိုအပ်ကြောင်း (Necessary)
၇။ သံသယနှင့် ဖမ်းဆီးခံရခြင်းမှ ကင်းလွတ်ခွင့်။
(၁) သင့်မြတ်လျော်ကန်မှု မရှိခြင်း (Inappropriateness)
(၂) မတရားခြင်း (Injustice)
(၃) ခန် ့မှန်းနိုင်ခြေကင်းမဲ့ခြင်း (Lack of Predictability)
(၄) ဥပဒေလုပ်ထုံးလုပ်နည်း အဆင့်ဆင့် နှင့် အညီ မဟုတ်ခြင်း
(Due process of law)
(သံသယ ရှိရုံနဲ ့မရ၊ အဘယ်ကြောင့် သံသယရှိကြောင်း သိရှိခွင့်။)
၈။ ဖမ်းဆီးတဲ့ အရာရှိမည်သူ ဖြစ်ကြောင်း၊
တရားဝင်ဖမ်းဆိီးပိုင်ခွင့်ရှိသူဖြစ်ကြောင်း သိရှိခွင့်။
၉။ ဖမ်းချုပ်ထားတဲ့ နေရာကို သိရှိခွင့်။
၁၀။ ဖမ်းဆီးခံရပြီးနောက်မိသားစုနှင့် ဆက်သွယ်ခွင့်၊ ပြင်ပကမ္ဘာနှင့်
ဆက်သွယ်ခွင့်၊ လူမှုရေး ကူညီ ထောက်ပံ့မှုများ ရယူခွင့်၊
ဖမ်းဆီးချုပ်နှောင်ထားခံရစဉ်အတွင်း သင့်တင့်လျောက်ပတ်သော
စားရေး၊ နေရေး စီစဉ်မှု ရယူခွင့်။
၁၁။ ရှေ ့နေ နှင့် တိုင်ပင်ခွင့်၊ ရှေ ့နေ၏ အကူအညီ ရယူခွင့်။
၁၂။ ညှင်းပမ်းနှိပ်စက် စစ်ဆေးမေးမြန်းခံရခြင်းမှ ကင်းလွတ်ခွင့်။
၁၃။ ဆက်လက်ဖမ်းဆီးချုပ်နှောင်ထားစရာ အကြောင်းရှိနေသေးလျှင်လည်း
သိရှိခွင့်။
၁၄။ အချုပ်လွတ်ထုခြေခွင့် (အာမခံ) ရရှိစေရန် စီစဉ်ဆောင်ရွက်နိုင်ခွင့်။
၁၅။ ပြစ်မှုကျူးလွန်ကြောင်းတရားရုံးမှ မဆုံးဖြတ်မခြင်း အပြစ်ကင်းမဲ့သူအနေဖြင့်မှတ်ယူ ဆက်ဆံခံပိုင်ခွင့်။
၁၆။ ဥပဒေနှင့် အညီ အမြန်ဆုံး တရားရုံးတင် စစ်ဆေးမှု ရယူခွင့်။
၁၇။ လွတ်လပ်၊ ဘက်မလိုက်၊ ထက်မြက်သော အရပ်ဘက်ဆိုင်ရာ
တရားစီရင်ရေး နှင့် တရားရုံး၏ စစ်ဆေး စီရင်မှုကိုရယူခွင့်။
၁၈။ လွတ်လပ်သော ဥပဒေရေးရာအဖွဲ့အစည်းများထံမှ ဥပဒေရေးရာ
အကူအညီ ရယူခွင်။့
Legal Aid Network (LAN)
ဥပဒေအထောက်အကူပြုကွန်ရက်
နေ ့စွဲ၊ ၂၀၁၇ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ (၂၉) ရက်
အသေးစိပ်သိလိုလျှင် ဆက်သွယ်ရန်
ဦးအောင်ထူး (လူ ့အခွင့်အရေးရှေ ့နေ)
ဥပဒေအထောက်အကူပြုကွန်ရက်တည်ထောင်သူ
E.mail: legalaidnetwork@gmail.com
0 comments :
Post a Comment